عایق حرارتی، از مصالح مهم در ساختمان‌سازی است که مانع از انتقال حرارت از محیطی به محیط دیگر می‌شود. تنظیم درجه حرارت محیط، از عوامل مؤثر در تأمین شرایط لازم برای آسایش در ساختمان است. استفاده از عایق حرارتی، باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود، زیرا باعث تبادل حرارت به محیط اطراف می‌شود. این موضوع برای حفظ محیط‌زیست نیز حائز اهمیت است. در برخی از موارد، عایق‌کاری ممکن است در هزینه تمام‌شده برای ساخت و ساز تأثیرگذار باشد.

لازم است بدانید که این هزینه پرداختی بابت عایق‌کاری حرارتی ساختمان، بعدها در اثر صرفه‌جویی در مصرف انرژی، جبران خواهد شد و دیگر جایی برای نگرانی از قبوض سنگین پرداختی وجود ندارد. البته ناگفته نماند که عایق‌های حرارتی علاوه بر قابلیت عایق حرارتی بودنشان، در برابر آتش هم مقاوم هستند. این به این دلیل است که مواد تشکیل‌دهنده این نوع عایق، کندسوز هستند. از انواع رایج عایق‌های حرارتی، پشم‌شیشه است که در گذشته به کرات استفاده می‌شد، اما امروزه با پیشرفت فنّاوری، انواع دیگری از عایق‌های حرارتی تولید شده است که قابلیت بهتری دارند و مصرف انرژی را به حداقل می‌رسانند.

عایق حرارتی چیست؟

گرما از مکان گرم به مکان سرد حرکت می‌کند. در نتیجه برای جلوگیری از ورود گرما به محیط سرد، از عایق حرارتی استفاده می‌شود. در اثر عایق‌کاری، فضای داخلی ساختمان در تابستان، خنک و در زمستان، گرم نگه داشته می‌شود. به منظور داشتن انتخابی درست در خرید عایق حرارتی، ابتدا شما باید دمای محیط و شرایط آب و هوایی محل موردنظر را در نظر بگیرید. همچنین ضخامت عایق حرارتی، باید به‌اندازه‌ای باشد که تا حد امکان از هدر رفت انرژی جلوگیری کند. یک عایق حرارتی مناسب باید دارای مقاومت فشاری و حرارتی بالا، مقاومت در برابر رطوبت و عدم رشد قارچ و یا کپک را داشته باشد. عایق حرارتی معمولاً در دیوارها و سقف‌ها، به ویژه دیوارهای بیرونی خانه که در آن گرما به دست می‌آید یا از دست می‌رود، یافت می‌شود. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که آب و هوا در فصول مختلف، متفاوت است، عایق‌کاری شما باید با اصول طراحی صحیح همراه شود. اگر محل زندگی شما همیشه گرم یا سرد است، عایق شما با در نظر گرفتن این موضوع در طراحی گنجانده می‌شود.

انواع عایق حرارتی

انواع مختلفی از عایق حرارتی وجود دارد که متناسب با ویژگی‌های خاص آن‌ها برای دیواره‌ها، سقف، کف و دیگر نقاط موردنیاز در ساختمان استفاده می‌شود. انواع عایق حرارتی عبارت‌اند از:

عایق پشم سنگ

پشم سنگ، یک نوع عایق معدنی با مقاومت حرارتی بسیار بالایی است. منشأ تشکیل پشم سنگ، از سنگ بازالت حاصل از فعالیت‌های آتشفشانی است. مقاومت حرارتی پشم سنگ به‌اندازه‌ای است که می‌توان از آن به عنوان عایق در پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها برای عایق‌کاری لوله و مخازن عظیم استفاده کرد. مواد تشکیل‌دهنده پشم سنگ، قادر است تا دمای حدود ۷۵۰ درجه سانتی گراد را تحمل کند. به همین دلیل است که پشم سنگ به عنوان عایق کندسوز شناخته می‌شود. پشم سنگ علاوه بر عایق حرارتی، عایق صوتی نیز است و می‌توان آن را برای عایق‌کاری به خصوص در مکان‌های شلوغ، به کار برد. از ویژگی‌های دیگر این نوع عایق، جذب آب و رطوبت است و این باعث می‌شود تا امکان رشد قارچ و یا کپک در عایق پشم سنگ وجود نداشته باشد.

عایق پشم ‌شیشه

از شناخته ‌شده‌ترین عایق‌های حرارتی، پشم سنگ است. این نوع عایق حرارتی، در اثر ذوب شیشه به دست می‌آید که در نهایت، طی فرآیندهایی، به الیاف شیشه تبدیل می‌شود. پشم‌ شیشه از این جهت به عنوان عایق حرارتی در نظر گرفته می‌شود که الیاف آن قادر است تا هوا را حبس کند، در نتیجه از انتقال آن به بیرون، جلوگیری می‌کند. پشم ‌شیشه هم به عنوان عایق حرارتی و هم به عنوان صوتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. وزن کمی دارد و این مزیت مهمی محسوب می‌شود برای مکان‌هایی که سبک‌سازی، از اهمیت بالایی برخوردار است. عیبی که پشم شیشه دارد، علاوه بر ایجاد حساسیت پوستی، این است که در برابر رطوبت، مقاوم نیست، اما در مواردی که نیاز به استفاده از پشم شیشه در مکان‌های مرطوب باشد، از پشم شیشه روکش شده با آلومینیم استفاده می‌شود تا مقاومت بیشتری در برابر نم و رطوبت داشته باشد.

عایق الاستومری

عایق الاستومری که به عنوان عایق پتویی نیز شناخته می‌شود، از انواع محبوب عایق‌های حرارتی است. از آن جایی که این نوع عایق الاستومری از مواد غیر سمی تشکیل شده است، آن را به عنوان عایق دوستدار محیط‌زیست می‌شناسند. چون هیچ‌گونه آسیبی برای انسان و محیط‌زیست ندارد. از عایق‌های الاستومری معمولاً در لوله‌ها و کانال‌های انتقال هوا استفاده می‌شود. از دیگر ویژگی‌های عایق الاستومری:

• نصب آسان
• مقاوم در برابر خوردگی و رطوبت
• مقاوم در برابر آلودگی مانند گرد و خاک
• مقاوم در برابر اشعه ماورا بنفش

قیمت بالای عایق الاستومری در مقایسه با دیگر عایق‌ها مانند عایق پشم سنگ و پشم شیشه، از معایب این عایق محسوب می‌شود. همچنین در برابر آلودگی صوتی چندان مقاوم نیست، بنابراین از این نظر، عملکرد خوبی ندارد و بهتر است از نوع مؤثر عایق صوتی استفاده کرد.

عایق ایزوهم

عایق ایزوهم، یک نوع عایق چند منظوره است که قابلیت‌های مختلفی از جمله مقاوم‌سازی ساختمان و استفاده بهینه از سوخت دارد. این نوع عایق، از پلی‌استر توخالی و با فناوری نانو ساخته می‌شود. عایق ایزوهم، جلوگیری از انتقال حرارت، صوت و رطوبت را به طور هم‌زمان فراهم می‌کند. یکی از ویژگی‌هایی که باید در انتخاب عایق به آن توجه کرد، سبک بودن آن است. عایق ایزوهم این قابلیت را دارد، در نتیجه برای کاربردهایی همچون ساختمان‌سازی، گزینه بسیار مناسبی است. دیگر مزایای عایق ایزوهم شامل: کندسوز بودن و غیرقابل اشتعال، عدم ایجاد حساسیت پوستی، مقاوم در برابر حشرات، عدم نیاز به نصب زیرسازی، مقاوم در برابر نور خورشید و غیره.

عایق پلی استایرن

عایق پلی استایرن، از عایق‌های حرارتی سبک پرمصرف است. این نوع عایق به دو شکل منبسط‌شده و اکسترود شده تولید می‌شود و در بازار موجود است. عایق پلی استایرن را می‌توان برای کاربرد دیوارها، کف و سقف ساختمان به کار برد. سطح این عایق، از یکنواختی بالایی برخوردار است، به راحتی می‌توان آن را برش داد و در فضاهای موردنظر نصب کرد. از عایق پلی استایرن می‌توان برای خارج ساختمان نیز استفاده کرد. این نوع پلی استایرن پایدار است، در نتیجه می‌توان در قالب‌گیری‌های متنوع هم از آن استفاده کرد. از مزایای دیگر عایق پلی استایرن می‌توان اشاره کرد به:

• مقاوم در برابر رشد باکتری
• مقاوم در برابر جذب آب و رطوبت
• حمل و نقل آسان
• مقرون به‌صرفه
• غیر سمی
• قابل بازیافت

عایق پرلیت

عایق پرلیت، نوع دیگری از عایق حرارتی است که به دلیل رسانایی ضعیف، سختی کم، غیرقابل احتراق بودن، در صنایع مختلف به کار می‌رود. پرلیت، ماده‌ای غیرقابل اشتعال است و می‌تواند در دمای بالا، خاصیت عایق بودن خود را حفظ کند. این نوع عایق، در برابر حمله موریانه و پوسیدگی مقاوم است؛ اما از معایب عایق پرلیت، مقاومت فشاری کم آن است. این نوع عایق، مانند اسفنج، دارای سوراخ‌هایی است که آب را به خود جذب می‌کند که این باعث کاهش مقاومت عایق در برابر رطوبت می‌شود. همچنین باعث بروز مشکلات تنفسی می‌شود.

عایق فوم پلی اورتان

فوم‌های پلی اورتان، یک نوع عایق عالی هستند. امروزه فوم‌های پلی یورتان از گازهای غیر کلرو فلوئوروکربنی (CFC) به عنوان عامل دمنده استفاده می‌کنند. این به کاهش اثرات مضر لایه اوزون کمک می‌کند. آن‌ها نسبتاً سبک هستند و وزن آن‌ها تقریباً دو پوند در هر فوت مکعب است. آن‌ها دارای R-value در حدود R-6.3 در هر اینچ ضخامت هستند. یکی دیگر از مزایای این نوع عایق مقاومت در برابر آتش است.

عایق سلولزی

عایق سلولزی یکی از سازگارترین انواع عایق‌های محیطی است. سلولز از کاغذ بازیافتی، مقوا و سایر مواد مشابه تولید می‌شود و به شکل شل ظاهر می‌شود. برخی از مطالعات کنونی روی سلولز نشان می‌دهد که ممکن است یک محصول عالی برای به حداقل رساندن آسیب ناشی از آتش‌سوزی باشد. به دلیل فشردگی مواد، سلولز می‌تواند تقریباً هیچ اکسیژنی در درون خود نداشته باشد. بدون اکسیژن در داخل مواد، میزان آسیب به حداقل می‌رسد. سلولز یکی از مقاوم‌ترین اشکال عایق در برابر آتش است. با این حال، این ماده دارای معایب مهمی است، مانند حساسیت‌هایی که ممکن است برخی افراد به گرد و غبار کاغذ داشته باشند. با این حال، سلولز یک روش کم‌هزینه و مؤثر برای عایق‌کاری است.